Người Thủy Nguyên

[Gió]

[font=Garamond Bold][align=justify]Tính cách là sự phản ánh tổng hoà những đặc điểm điển hình, địa lý, văn hoá, kinh tế và lịch sử có tính chất ổn định, bền vững của một vùng đất. Theo đó, tính cách người Thủy Nguyên cũng nằm trong vận động của các quy luật trên.

Trong hệ thống cấu trúc của tính cách, thì đạo đức quyết định bản chất của nó. Thông qua đạo đức của một con người, người ta khái quát được tính cách của người đó và phân biệt được tính cách người này với người kia.

Như vậy việc tìm hiểu tính cách nhân văn của người Thuỷ Nguyên tựu trung là tìm hiểu những nét đẹp của người Thuỷ Nguyên xưa và nay.

Trước khi phát biểu những nét đẹp trong tính cách của người Thuỷ Nguyên, một câu hỏi đặt ra phải lý giải đó là: Liệu có một tính cách thực sự của Thuỷ Nguyên hay không?

Chịu khó, cần cù trong lao động; anh dũng, kiên cường, bất khuất trong đấu tranh chống ngoại xâm; thuỷ chung, trong sáng, thân ái trong tình bạn là những đức tính truyền thống của dân tộc Việt Nam. Khi bàn về đặc trưng tính cách người Hải Phòng, nhiều người cho rằng: con người nơi đây sống thẳng thắn, bộc trực, nhạy bén, năng động. Tìm hiểu tính cách người Thuỷ Nguyên không thể không đặt địa phương trong mối quan hệ cả nước, cả Thành phố.

Cố tìm những nét “đặc sệt Thuỷ Nguyên” và nhấn mạnh quá đáng là một việc làm mang tính tự biện. Song phải có một Thuỷ Nguyên mang những nét đặc thù về dân cư, những nét độc đáo trong đất đai, khí hậu và trải qua những biến cố xã hội sinh động, mới có bộ mặt, có đạo đức riêng của người Thuỷ Nguyên.

Đạo đức của con người là một sản phẩm thuộc lĩnh vực xã hội, được hình thành trong quá trình rèn luyện lao động, học tập, chiến đấu..... và không ngừng được bổ sung qua những chặng đường phát triển của xã hội. Tâm lý học Mác – xít đã tìm ra 3 nhân tố hình thành nên đạo đức con người. Đó là:

- Yếu tố sinh vật, còn gọi là yếu tố di truyền
- Yếu tố môi trường địa lý
- Yếu tố môi trường xã hội

Đạo đức con người là sản phẩm của sự kết hợp nhuần nhuyễn từ 3 yếu tố đó. Trong đó yếu tố di truyền làm tiền đề, yếu tố môi trường địa lý ảnh hưởng và yếu tố môi trường xã hội giữ vai trò quyết định.

1. Vài nét đặc điểm tự nhiên và lịch sử, xã hội có ảnh hưởng đến tính cách con người Thuỷ Nguyên

Thuỷ Nguyên nằm bên hành lang phía Băc thành phố Cảng Hải Phòng, nằm trên trục đường giao thông chính nối liền hai Thành phố công nghiệp Hải Phòng – Quảng Ninh. Thuỷ Nguyên xưa được Nguyễn Trãi gọi là “phên dậu lớn nhất phía Đông”. Nơi đây, vùng trời, đất không lấy gì là dài, rộng. Song lại có đầy đủ núi non, sông ngòi, đồng nội, làng mạc....Dường như mọi cảnh quan của đất nước đã về đây hội tụ, dâng sẵn chờ đón con người. Bốn bề trập trùng sông nước uốn quanh. Có thể gọi Thuỷ Nguyên là một hòn đảo, đầu gối vào vòng cung đá vôi kéo dài từ Lại Xuân đến Minh Đức, qua dải đồng bằng hẹp là nhìn ra cửa biển với hệ sinh thái phong phú và đa dạng.

Khí hậu thoáng mát, ôn hoà tạo cho con người có điều kiện phát triển toàn diện - sức khoẻ, tài năng và trí tuệ. Từ rất xưa, con em Thuỷ Nguyên đã là những trai tài, gái đẹp, duyên dáng, thông minh, dễ được thiên hạ cảm tình.

Về thăm quê hương Thuỷ Nguyên bây giờ không phải đi qua phà đò, sông nước như ngày xưa. Dọc, ngang huyện là đường quốc lộ số 10, 351, 352, xe cộ đi lại tấp nập. Giao thông thuỷ, bộ phát triển, thông tin kinh tế, khoa học, xã hội được lưu truyền nhanh nhạy. Qua di chỉ văn hoá Tràng Kênh, Phù Ninh, qua những mộ cổ Việt Khê, Đông Sơn, Hà Tê chứng tỏ Thuỷ Nguyên là một trong những chiếc nôi của người Lạc Việt. Hàng mấy ngàn năm trước đây, trong buổi bình minh của dân tộc, con cháu Hùng Vương đã về đây vỡ đất, khai cơ lập nghiệp rồi tiếp tục quai đê, lấn biển xây dựng cơ đồ.

Sự phong phú, đa dạng về địa hình tạo cho con người Thuỷ Nguyên có khả năng phát triển về nhiều mặt. Ảnh hưởng của thành phố, của đô thị, của nền công nghiệp, làm con người mở rộng tầm nhìn, thông minh, nhanh nhẹn, linh hoạt khi xử trí các tình huống.

Điều kiện đất đai, khí hậu thiên tai bất thường đã giúp con người Thuỷ Nguyên không chỉ giỏi nghề làm nông nghiệp, nghề sông biển, nghề làm rừng, làm vườn mà còn thông thạo các nghề trong công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và buôn bán.

Nằm bên dòng sông Bạch Đằng lịch sử, thành phố Cảng kiên cường, cùng với lịch sử của dân tộc, Thuỷ Nguyên đã nhiều lần là chiến trường của những trận đánh quyết liệt, đập tan ý chí xâm lược của các thế lực phương Bắc hung dữ. Với truyền thống yêu quê hương, đất nước, các thế hệ nối tiếp nhau lên đường tòng quân, nhiều người đã lập chiến công kỳ tích, được sử sách muôn đời lưu danh, làm rạng ngời truyền thống quê hương Thủy Nguyên anh hùng.

Nơi đây từ rất xa xưa, người dân Thuỷ Nguyên đã có ý thức dân tộc, có tình cảm làng xóm quê hương sâu nặng, có một bản lĩnh kiên cường, nơi đầu sóng, ngọn gió mà theo cách nói của Nguyễn Trãi trong “Dư địa chí” là “cường ngạnh”.

Về cư dân Thuỷ Nguyên, nét nổi bật là đa thành phần, đa dòng họ, đa dạng về tập tục. Theo bia, ngọc phả các làng để lại thì chỉ có các làng thuộc khu vực xã Phù Ninh, Thuỷ Đường, Minh Đức là đất cổ xưa, còn đa số các xã còn lại của Thuỷ Nguyên là người nơi khác di cư đến quai đê, lập ấp, nhằm giữ vững miền hải trấn, tạo lập thương cảng trên sông Giá, mở rộng giao thương kinh tế với nhiều quốc gia lân cận một thời đã qua.

Do quá trình tạo lập cuộc sống vươn ra biển, nên đã hình thành một nét tính cách hào sảng, hội nhập, luôn mở rộng tấm lòng đón nhận các yếu ngoại sinh để phát triển.

Theo lời kể của các cụ cao niên thì các làng Phả Lễ, Lập Lễ là người Đông Triều xuôi theo dòng sông Kinh Thầy, sông Đá Bạch ra Bạch Đằng, thấy nơi đây thuyền, tàu tấp nập, tiện lợi giao lưu, lại có thế đất cao tiện phơi chài, hong lưới, bèn tụ lại thành xóm chài ven sông, vừa bắt cá, vừa làm nghề canh nông. Phải chăng vì thế nên phụ nữ các xã Phục, Phả, Lập Lễ rất giỏi làm nghề canh nông và nghề biển?
Các xã Hoàng động, Hoa Động, Lâm Động, Tân Dương, Dương Quan, An Lư, Thuỷ Triều cũng được hình thành do sự di chuyển của các dòng họ, các luồng dân cư từ Thái Bình, Thanh Hoá , Hải Dương ra. Ban đầu đến chỉ là làm nghề chài lưới, về sau mới có sự phân chia tự nhiên trong công việc.

Về ngôn ngữ, Thuỷ Nguyên là huyện có đa giọng, hầu như mỗi làng, mỗi xã có một cách nói riêng. Có những làng, những thôn chỉ cách nhau một con đường nhỏ mà phong cách con người, lời ăn, tiếng nói đã riêng biệt. Các xã An Lư, Trung Hà, Thủy Triều phát âm lẫn lộn các dấu hỏi ( ? ) dấu (~) . Các xã Phả Lễ, Lập Lễ trong khi phát âm thường nhấn mạnh ngữ điệu làm cho tiếng nói lúc cao, lúc thấp và kéo dài câu cuối. Sự khu biệt ngôn ngữ thể hiện sự khác nhau của các luồng dân cư cư trú trên đất Thuỷ Nguyên.

Về góc độ dòng họ, khó có thể luận được họ nào chiếm số đông ở Thuỷ Nguyên. Dường như ở đây mỗi thôn, xã có một họ chiếm ưu thế về số lượng: xã Phục Lễ đông họ Phạm; Phả Lễ, Lập Lễ chủ yếu là họ Đinh; Thủy Triều là họ Trần, họ Nguyễn; Đông Sơn là họ Đoàn; Hoa Động là họ Đồng.

Qua căn cứ vừa nêu trên, ta có thể tạm rút ra kết luận: Thủy Nguyên là huyện đông đảo các thành phần cư dân, thuộc nhiều địa bàn khác nhau hợp thành. Trong một phạm vi không lớn, có sự tồn tại cùng một lúc nhiều dòng họ, tập tục, đức tính khác nhau, chuyển hoá thâm nhập lẫn nhau, đa văn hoá, khiến cho tính cách của người Thủy Nguyên không đóng khung trong một khuôn mẫu mà luôn luôn đổi mới.

2. Vài nét nổi bật trong tính cách nhân văn của người Thủy Nguyên

a. Nét nổi bật đầu tiên về tính cách của người Thuỷ Nguyên là thẳng thắn, bộc trực, dứt khoát, nhạy bén.

Người Thuỷ Nguyên xưa và nay ít khi chịu đầu hàng trước số phận, cảnh ngộ bi đát. Bằng mọi cách họ phải vươn lên. Nói thẳng, nói thật, ít nói xa xôi, bóng gió. Họ không chịu quỳ gối, khom lưng trước bạo lực, không chịu cảnh than khóc trước kiếp khổ nghèo. Khi bị thực dân áp bức họ vùng lên đánh lại quyết liệt, không chịu làm nô lệ. Họ sống có trách nhiệm với mọi người xung quanh và với chính mình. Hình ảnh những cô gái Thủy Nguyên, chân đi đất, đầu chít khăn mỏ quạ gánh hàng mấy chục cân trên vai vào Mạo Khê, Vàng Danh, Uông Bí đổi hàng về phục vụ cuộc sống; các cụ già, em nhỏ ngồi đập đá, đan, vá lưới trong các ngày nông nhàn để khắc phục cảnh đói nghèo, đâu chỉ đọng lại trong tâm tư riêng ai...!

b. Tinh thần hiếu học, trí thông minh, cần cù khéo léo cũng là đức tính truyền thống của người Thủy Nguyên xưa nay.

Tiếp cận một Thành phố công nghiệp, một trung tâm buôn bán sầm uất, lại tiếp xúc nhiều phía với nhiều địa phương có nhiều loại hình kinh tế khác nhau, người Thuỷ Nguyên có điều kiện để đổi mới, năng động trong cách nghĩ, cách làm của mình.

Thiên nhiên không hào phóng nhưng người nơi đây biết làm giàu và đã làm giàu. Không chỉ đánh giặc giỏi mà lao động cũng giỏi. Đa số các làng xã của Thuỷ Nguyên đều có nghề phụ truyền thống, mang lại nguồn thu nhập cao. Ai cũng giỏi một nghề và biết nhiều nghề. Nghề nổi tiếng như đúc Phương Thành, Quyết Thắng; dệt lụa làng Lâm, kéo tầm làng Hoa; đan rổ, rá Chính Mỹ; đan thuyền, đan lưới ở Phả, Lập Lễ..... Ở Thuỷ Nguyên rất ít có những “tháng rộng ngày dài thong dong”. Nhân dân tự tìm ra việc, nghĩ ra việc làm để có thu nhập làm cho cuộc sống khang trang.

c. Người Thuỷ Nguyên giàu óc thực tiễn, tiếp thu nhanh nhạy các kinh nghiệm trong sản xuất, chiến đấu, có khả năng ứng xử một cách thức thời trong đổi thay đột ngột và có tính quyết đoán cao.

Sống trên quê hương đầy sóng gió, núi cao, sông sâu, biển cả, đất đai ít, lại phải liên tục chiến đấu với nhiều kẻ thù xâm lược và vì thế luôn có khát vọng và hoài bão, có những mơ ước cao xa.

Họ thích thẳng thắn, thích gọi tên sự vật, hiện tượng đúng với tính chất của nó, không quanh co, nửa chừng, nửa đoạn, lễ nghĩa. Cách xử sự này dễ gây ra mất lòng những ai mới đến, chưa hiểu hết tính chân thật của nó, song lại là cách sống duy nhất đúng trong tình hình mới: “nói thẳng, nói thật”.

d. Thuỷ nguyên còn là một cộng đồng chặt chẽ của những người giàu lòng vị tha, độ lượng, tấm lòng chuộng nghĩa và rộng mở.

Người Thuỷ Nguyên bao giờ cũng sống có trách nhiệm với người xung quanh, thể hiện truyền thống của dân tộc “lá lành đùm lá rách”, “chị ngã đã có em nâng”, “thương người như thể thương thân”. Trong sinh hoạt hằng ngày họ bỏ qua những xích mích vụn vặt, ít có hiện tượng “đèn nhà ai, người ấy rạng”. Các đám rước, tế lễ, hội hè, ma chay, cưới xin hiện nay vẫn còn được dân gian lưu truyền. Vấn đề này không thể đơn thuần lý giải là do mê tín dị đoan mà cội nguồn của nó là nhu cầu tâm sự, nhu cầu tập hợp để trao đổi kinh nghiệm với nhau về điều hay, lẽ phải của những người trong cùng độ tuổi, cùng dòng họ, cùng chi phái, hoặc anh em bạn bè tạo điều kiện giúp đỡ lẫn nhau. Dân ca Thuỷ Nguyên đã ghi lời cô bạn gái động viên người yêu một gia đình nghèo:

[align=center]“ Nhà anh khó, nhưng họ anh đông
Mỗi người một đồng, là cưới được em”[/align]

Khi một gia đình có “việc lớn” mọi người trong họ, bạn bè, anh em đồng chí có bổn phận lo toan giúp đỡ, san sẻ khó khăn.

Người Thuỷ Nguyên có ý thức mạnh mẽ về trách nhiệm của mình đối với quê hương. Quê hương bản quán có một sức hút kỳ lạ đối với họ, dù có đi bốn phương trời do cuộc mưu sinh nhưng lòng họ vẫn hướng về quê cha, đất tổ.

Nghiên cứu, tìm hiểu những nét đẹp trong tính cách truyền thống của quê hương gợi cho chúng ta lòng tự hào dân tộc, những suy nghĩ mới mẻ, bổ ích, tạo thêm niềm tin vào tiền đồ mai sau.

Đài Thủy Nguyên[/align][/font]

[thanhtn.vb]

Chắc lại sắp có chuyến Phượt Thủy Nguyên hả anh zai

[trantrunghp2012]

Tối qua có việc vào cảng Hoàng Diệu thấy biên phòng với cả công an thuỷ bắt dc một chiếc thuyền đi từ bên Thuỷ Nguyên sang trèo lên tầu cướp hàng, bắt dc một thằng còn một thằng nhảy xuống sông bị 3 ca nô săn ko ngoi lên dc hình như bị chết đuối

[123456]

Ôi Thủy Nguyên quê mình, còn thiếu 2 cái đáng nói nhất về TN: Cờ bạc lưu manh trộm cắp và gái

[toni9898]

em Thủy Nguyên...tự hào quá...he he

[NTT.vb]

Bài này KNV đã posted cách đây 02 năm, nhưng đọc thấy hay hay vì Bà ngoại của vợ mềnh quê ở Mỹ Đồng Thuỷ Nguyên.

[NgườiTrongAoHồ]

Anh Em TN hôm qua đá bóng hay thế

[tien dat hp]

hai phong